“АМЬДРАЛ ЧИНИЙ ТЄЛЄЄ”... by smoz on Monday, February 26 @ 11:17:38 MST

Хvн гэдэг гурван цагийн хэлхээсэнд амьдрах жамтай. Тэр дундаа єнгєрсєн цагийн амьдрал тvvхээс сургамж авч ирээдvйдээ тэмvvлж амьдрах учиртай. 1937-1939 оны их хэлмэгдvvлэлт бол манай тvvхийн хар толбот он жилvvд билээ. Энэ гашуун vнэн тvvхийг Д.Энхболдбаатарын “Амьдрал чиний тєлєє” жvжиг бидэнд хvvрнэх гэж байна. Энэ жvжиг ирэх сарын 2-нд нээлтээ хийнэ. Жvжгийн ерєнхий зураач Д.ОТГОНЗАЯА, хувцасны зураач дизайнер Б.ЛХАМАА нартай ЖYЖИГТ ОРОЛЦСОНООРОО ЄВЄЄДЄЄ СЭТГЭЛИЙН ЗУЛ ЄРГЄЖ БАЙНА Єрєєнд ороход ерєнхий зураач хоёр зураачийн хамт жигд бус будагтай улаан єнгийн даавуун дээр хэлмэгдсэн хvмvvсийн нэрсийг улаан будгаар бичиж буй харагдав. Нэрсийг харвал Юнрэн.Ч 1879-1938, Юvлхэр. Д 1889-1938, Яринга.Х 1900-1938 гэж бичсэн нь нvдэнд тусав. -Хэчнээн хvмvvсийн нэр бичиж байна? -Зєндєє. Хэлмэгдсэн 26 мянган хvний нэрсээс vсгийн дарааллаар дээжлэн авч бичиж байна. Нэрсийг ажиглаж байхад голдуу 30-аад насны хvмvvс байх юм. 90 настай хvн ч хэлмэгдэж байжээ. Миний євєг эцэг бас хэлмэгдсэн байсан. Энэ жvжгээрээ би євєг эцгийнхээ дурсгалд сэтгэлийн зул єргєж байна. Зарим хvн євєє, эмээгийнхээ нэрийг бичvvлэх гэж авчирч єгч байна. Нэрс бичсэн даавууг театрын зааланд єлгєх юм. Энэ жигд бус будагтай даавуу хvний амийг илтгэж байгаа юм. -Энэ жvжгийн тайзыг ямар онцлогтой тавьж байна вэ? -Энэ жvжгийн тендерт бид “Монголжингоо” багаараа орж шалгарсан. Энэ багийн гишvvд нь vндсэндээ “Монголжингоо” сургуулийн багш нар. Найруулга, зураг, хувцас, жvжгийн хєгжим гээд бvхий л зvйлийг бид єєрсдєє гvйцэтгэж байна. Энэ жvжгийн гол санаа бол хvнийг хэрхэн хэлмэгдvvлж, цуст аллага явуулж байсныг vзvvлэх. Хэлмэгдvvлэлт зєвхєн нэг хvнд бус, айл гэрийн амьдрал, хайр сэтгэл, аз жаргалыг хvртэл хэлмэгдvvлж байгааг єгvvлэхийг зорьсон. Энэ бол Монголын эмгэнэл юм. Энэ санаандаа тохируулж єнгє будгийн сонголт хийсэн. Анх зохиолыг уншихад жvжгийн єнгє нvдэнд харагдсан. Тайз ерєнхийдєє хар саарал, гол онцлох дvрvvдийг єнгєт байдлаар тодотгож vзvvлж байгаа. Хэлмэгдvvлэлт зєвхєн тухайн цаг vед ч бус, энэ цаг vед байгааг давхар єгvvлж буй. Ер нь єргєн хэмжээнд хийгдсэн гэж дvгнэж байгаа. Тайзны хувьд богино хугацаанд олон vзэгдлийг vзvvлж чадах онцлогтой. Єєрєєр хэлбэл, нэг vзэгдэл vзvvлээд хєшиг хаагдаж vзэгчдийг уйдаахгvй гэсэн vг. Шинэлэг болгоныг жvжигт тусгахыг хичээсэн. Тайзны тойргоор эргэдэг хєдєлгєєн дээр давхар эргэдэг шийдлийг хийсэн. -Хэр их судалгаа хийв? -Цэргийн болон Улс тєрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн дурсгалд зориулсан музейгээр явж нэлээд судалгаа хийлээ. Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах улсын комиссоос зохих зєвлєгєє авсан. Архивын бичиг баримтаас харахад 7000 гаруй эмэгтэй хvн буудуулсан юм билээ. Одоогийн залуус хэлмэгдvvлэлтийн талаар тєдийлєн мэдээлэл, ойлголт байдаггvй. Тэгэхээр энэ жvжгийн тvvхэн vнэ цэнийг vнэлж баршгvй. Б.ЛХАМАА: ЖYЖГИЙН ХУВЦАСНЫ ЄНГЄН ДЭЭР ИХ АЖИЛЛАСАН -Манай уншигчдад єєрийгєє танилцуул- на уу? -Би “Монголжингоо” дээд сургуульд хувцасны дизайнер багшаар ажилладаг. Энэ жvжигт хувцасны зураач, дизайнераар ажиллаж байна. Жvжиг 1937 оны их хэлмэгдvvлэлтийн тухай єгvvлдэг. Бид юуны ємнє тухайн нийгмийн шинж байдал, холбогдох музей зэрэг газруудаар явж сар гаруй судалгаа хийсэн. Yvний дvнд тvvхэн цаг vеийн хувцсыг жvжгийн vзэл санаатай уялдуулан гаргаж ирсэн. -Жvжгийн сургуулилтаас харж байхад лам нар саарал дээл ємссєн байх юм. Энэ ямар учиртай вэ? -Тухайн нийгмийн амьдрал бvрхэг саарал байсан учраас тvvнийг хувцсанд тусгаж жvжгийн бvхий л давхаргын хувцсыг хєх саарлаар шийдэж єгсєн. Урьд ємнєх жvжгvvдэд лам нарын хувцсыг бодитоор нь буюу шар, улаан гэсэн тод єнгєєр vзvvлдэг байсан. Их хэлмэгдvvлэлтийн он жилvvд лам нарын хувь заяанд хvндээр тусч байсныг харуулахын тулд тэдний хувцсыг хєх саарлаар хийсэн. Орхимж нь хvртэл саарал. Сонин шийдэл болсон юм. Ер нь єнгєн дээр их ажилласан. Yvгээрээ онцлог гэж болно. Єнгє гэдэг бvхний илэрхийлэл байдаг. Зарим нэг гол дvрийн хувцсыг тод єнгєєр хийсэн. Тухайлбал, Заяын гэгээний Лхаадан аграмбын дээл орхимж нь уламжлалт єнгєєрєє байгаа. Энэ нь дээд гэгээн хvн гэдгийг илэрхийлж байгаа юм. Мєн гол дvр болох Дvvрэнжин бvсгvйн хувцас бусдыгаа бодвол арай гэгээн саарал єнгєтэй. Тэгш-Идэртэй хайр сэтгэлээрээ амьдарч байхдаа тэнгэр шиг єнгєтэй дээлтэй байснаа амьдралын эрхээр Дарамбалсантай амьдрах vед дээлний єнгє солигдож хєх сааралд хувирч байгаа. Ер нь аграмбын хувцас хийхэд нэлээд судалгаа шаардагдсан. Тэр vеийн аграмбууд их уран хийцтэй малгай ємсдєг байж. Ердийн vед ємсдєг, хурлын vед ємсдєг малгай ялгаатай байсан байна. Энэ талаар бурханч лам Г.Пvрэвбатаас лавлаж, зураг хєргийг авсан. -Энэ жvжигт зориулж хэдэн хувцас оёод байна вэ? -Нийтдээ 17 цэрэг офицерын иж бvрэн дvрэмт хувцас, 12 лам, ард иргэд эмэгтэйчvvдийн хувцсыг оёсон. Том бvрэлдэхvvнтэй жvжиг гэж ойлгож болно. Нэг зvйл хэлэхэд, цэрэг офицерын хувцсыг хийхдээ бодит загварыг хуулбарлаагvй. Yзэл санаатай уялдуулж жаахан эвдэж шийдсэн зvйл бий. Цэрэг офицеруудын хувцсанд ногоон єнгийг тодотгож єгсєн байгаа. Ер нь энэ жvжигт нийгмийн давхаргыг тодотгож байгаа єнгє нь бусад анги давхаргад давтагдахгvй байгаа. Ард иргэдийн дээлийг хєхєлбєр єнгєєр эмжсэн. Энэ єнгє нь цэрэг офицерын хувцсанд давтагдахгvй байх жишээтэй. -Ємнє нь театрын хувцасны зураач дизай- нераар ажиллаж бай-сан уу? -2002 оноос хойш, хаврын “Гоёл” наадамд оролцож байна. 2003 онд “Гоёл”-д гоёлын хувцасны загварын Гран-при шагналыг хамтлагаараа хvртэж байсан. Ер нь би Хvннvгийн эд єлгийн зvйл, хувцсыг судалдаг. Энэ сэдвээр магистрын зэрэг хамгаалсан. Хамгийн сvvлд 2006 онд мэргэжлийн дизайнеруудын “Гоёл” наадамд бvтээлээрээ оролцоод ОХУ-ын “Имиж” тєвийн шагнал авсан. Театрын хувцасны зураачаар урьд нь ажиллаж байсангvй. Энэ ажил их хєдєлмєр шаардсан, бас их сонирхолтой юм байна. Бид хувцасны загвар зохион бvтээхдээ аль болох шинэ чєлєєт санааг гаргадаг. Гэтэл театрын хувцас зохион бvтээх нь жаахан єєр. Хувцсыг жvжгийн vзэл санаа, тvvхэн цаг уялдуулах гээд их нарийн ажиллагаа юм. Ер нь жvжиг олон талын хамтын хєдєлмєрєєр бvт- дэг нь харагдаж байна. Энэ жvжгийн зохиолыг уншиж байхад єнєєдрийн залуус эмээ, євєєгийнхєє хэлмэгдvvлэлтэд єртєж байсан тvvхэн цаг vеийг ойлгож мэдрэх хэрэгтэй юм байна гэдэг бодол тєрж байсан.

www.zuuniimedee.mn

Бичсэн: designer